Όταν ήμασταν νέοι γονείς και ξεφυσούσαμε για τις δυσκολίες και τις αγωνίες που είχε το μεγάλωμα των παιδιών σ’ αυτήν την ηλικία, ακούγαμε τους μεγαλύτερους να λένε (ίσως λίγο περιπαικτικά) ‘’μικρά καράβια – μικρές φουρτούνες, μεγάλα καράβια – μεγάλες φουρτούνες’’, υπονοώντας ότι τα δύσκολα έρχονται… Δεν τους πολύ-πιστεύαμε, ούτε τους πολύ-καταλαβαίναμε. Τα ξενύχτια, οι πρώτες ιώσεις, πυρετοί, ωτίτιδες, όλα αυτά, φαίνονταν ανυπέρβλητα. Μεγαλώνοντας ωστόσο τα παιδιά, αρχίσαμε να τα εμπιστευόμαστε όλο και περισσότερο – μαζί και τους εαυτούς μας: μαθαίναμε… Κι έτσι μεγαλώνοντας και μαθαίνοντας φτάσαμε ως την εφηβεία: στις μεγάλες φουρτούνες των μεγάλων καραβιών.

Αναρωτιέμαι συχνά, πως μπροστά σε αυτήν την πρόκληση των ανοιχτών θαλασσών , πως μπορώ να αποφύγω τις κακοτοπιές, πως μπορώ να έχω μια καλύτερη σχέση με τον έφηβο γιο ή την έφηβη κόρη μου;
Η σχέση μας με κάθε παιδί – πόσο δε μάλλον με έναν έφηβο – πρέπει να διακρίνεται από ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη, ενώ την ίδια στιγμή χρειάζεται να αναγνωρίζουμε τα σαφή όρια και όρους στην λειτουργία της. Τέλος πρέπει να υπάρχουν ξεκάθαροι και διακριτοί ρόλοι ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά.
Πάνω σε αυτές τις βασικές αρχές θα μπορούσαμε να σημειώσουμε 6 σημεία για μια καλύτερη σχέση:

1. Είμαστε και παραμένουμε οι γονείς τους. Όχι οι φίλοι τους. Μπορούμε φυσικά να έχουμε μία φιλική σχέση μαζί τους, εννοείτε, γιατί όχι, αλλά… δεν μπορούμε να γίνουμε κολλητοί. Τα παιδιά έχουν φίλους, καλό θα ήταν να έχουμε κι εμείς τους δικούς μας.
2. Τα παιδιά στην εφηβεία έχουν συνήθως πολύ περισσότερες δυνατότητες απ’ όσες εμείς πιστεύουμε για αυτά. Πρέπει να τα εμπιστευτούμε. Πρέπει να τα αφήσουμε ελεύθερα να δράσουν κατά βούληση χωρίς περιορισμούς και ηθικούς φραγμούς.
3. Το αντίστροφο. Πολλοί έφηβοι υπερτιμούν τις δυνατότητές τους. Νομίζουν ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα βάζοντας την ζωή τους σε κίνδυνο. Σε αυτές τις ακραίες περιπτώσεις πρέπει να είμαστε αυστηροί με τα όρια και να μην τους αφήνουμε να κάνουν ότι θέλουν στο όνομα μιας άκριτης ελευθεροσύνης.
4. Αν θέλουμε οι έφηβοι να μας εμπιστεύονται κα να μοιράζονται μαζί μας τις ανησυχίες τους, πρέπει πρώτοι εμείς να δείξουμε τον δρόμο καλλιεργώντας αυτήν τη ν νοοτροπία: πρώτοι εμείς να τους μιλήσουμε, να τους εκφράσουμε τις σκέψεις, τους προβληματισμούς και πάνω απ’ όλα τα δικά μας συναισθήματα.
5. Χρειάζεται να υπάρχουν συμφωνημένα όρια για κάποιες συνήθειες ή ασχολίες: τηλεόραση, υπολογιστής, έξοδοι και βόλτες, έξοδα και κατανάλωση. Διαπραγματευτείτε, συμφωνήστε και… τηρήστε το.
6. Και ένα μικρό tipακι: Καθιερώστε το ‘’χαρτζιλίκι’’, συνδυάζει όρια, εμπιστοσύνη και διαπραγμάτευση. Ένα χρηματικό ποσό που θα δίνετε σταθερά και σε εβδομαδιαία βάση. Το ποσό αυτό ο έφηβος θα είναι ελεύθερος να το ξοδέψει όπως θέλει, αλλά θα γνωρίζει ότι κάθε εβδομάδα θα έχει μόνο αυτό. Έτσι θα μάθει να αναλαμβάνει την ευθύνη του σχετικά με το πότε, το που, το πόσο και το γιατί χαλάει κάθε φορά τα χρήματά του…

Στις σχέσεις μας με τα παιδιά μας, στη ζωή μας την ίδια, φυσικά και δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε θάλασσες χωρίς φουρτούνες… Όμως μπορούμε, σιγά-σιγά, να χαρτογραφήσουμε τα πιο ασφαλή νερά και να χαράξουμε αναλόγως τη ρότα μας.

Ο Γιάννης Ξηντάρας είναι Ψυχολόγος-Οικογενειακός Σύμβουλος, τ.συνεργ. στο Νοσοκομείο Παίδων “Αγία Σοφία”, μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Εφηβικής Ιατρικής και του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Ψυχοθεραπείας. Απόφοιτος Ε.Κ.Π.Α, επιστημονικός υπεύθυνος στο Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης “Επαφή”.