Η κουβέντα για τη σεξουαλική κακοποίηση είναι μια πολύ λεπτή υπόθεση. Και στις μέρες μας δυστυχώς είναι και πιο επίκαιρη και πιο δύσκολη…

Παλαιότερα απλοί κανόνες αρκούσαν για να μας προστατέψουν από κάποιον κίνδυνο (π.χ. «μην ακολουθείς τους αγνώστους», «να ειδοποιήσεις αν σκοπεύεις να αργήσεις» κ.λ.π.), στις μέρες μας όμως δεν αρκούν.

Οι γονείς γνωρίζουν ότι είναι αδύνατον να προστατέψουν απόλυτα τα παιδιά τους, αλλά είναι απαραίτητο να προσπαθήσουν. Κάθε γονέας που θέλει να προστατέψει το παιδί του, βρίσκεται αντιμέτωπος με δύο διλήμματα. Πρώτον: πώς να πληροφορήσει το παιδί του χωρίς να το ανησυχήσει; Δεύτερον: πώς να ενισχύσει την ασφάλεια του παιδιού του, σεβόμενος τη θεμιτή του επιθυμία για ανεξαρτησία; Η τακτική που πρέπει να ακολουθήσουν οι γονείς στηρίζεται σε τέσσερα σημεία.

• Σωστή πληροφόρηση. Τα παιδιά, και ιδίως τα μικρότερα είναι ευάλωτα. Οφείλουμε να είμαστε λογικοί και να μην αγχωνόμαστε υπερβολικά. Το άγχος δεν προστατεύει τα παιδιά. Είναι προτιμότερο να είστε ενημερωμένοι σχετικά με τους πραγματικούς κινδύνους που υπάρχουν, παρά να βασίζεστε σε φήμες. Για παράδειγμα, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι τα περισσότερα από τα παιδιά, που έχουν κινδυνέψει, ήταν θύματα ανθρώπων γνωστών τους, τους οποίους εμπιστεύονταν.

• Προληπτική διαπαιδαγώγηση. Το κάθε παιδί έχει τη δική του ιδιοσυγκρασία. Άλλα παιδιά είναι πιο ευάλωτα και άλλα πιο ανθεκτικά. Τα ευγενικά, τα συνεσταλμένα, τα διακριτικά ή αυτά τα παιδιά που έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση, μπορεί να δυσκολεύονται να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους και να υπερασπιστούν τον εαυτό τους ενάντια σε έναν ενήλικα πειστικό ή απαιτητικό. Είναι επομένως απαραίτητο να μάθει το παιδί να λέει όχι και να υποστηρίζει τα πιστεύω του μπροστά σε ανθρώπους που έχουν εξουσία. Επιπλέον, τα υπερπροστατευμένα παιδιά είναι πιο τρωτά, επειδή δεν έχουν μάθει να υπερασπίζονται τον εαυτό τους. Αυτό που πρέπει να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν τα παιδιά τους είναι να εκχωρήσουν την κατάλληλη για την ηλικία τους αυτονομία. Με την απόκτηση της αυτονομίας θα καταφέρουν να αντιμετωπίσουν τον κόσμο εκεί έξω.
Τέλος, το να προετοιμάσετε το παιδί σας να προστατευτεί από την σεξουαλική κακοποίηση, σημαίνει επίσης να συνειδητοποιήσει από νωρίς, πως το σώμα του ανήκει μόνο σε αυτό. Αυτό μπορεί να γίνει αν εξηγήσετε στο παιδί ότι κανείς άλλος εκτός από το ίδιο, δεν έχει το δικαίωμα να αγγίξει «αυτό που κρύβει το μαγιό», εκτός αν υπάρχει ιατρικός λόγος.

• Αποτελεσματική πρακτική. Το να μιλήσουμε στα παιδιά για την σεξουαλική κακοποίηση δεν είναι εύκολο, σημαίνει ότι θα συμβάλουμε στο να χάσουν ένα μέρος της αθωότητάς τους, μιλώντας τους για μία άσχημη πραγματικότητα, που αγνοούν πλήρως. Η πρόληψη όμως μπορεί να βοηθήσει το παιδί να είναι ενήμερο και πιο προσεκτικό στους ενδεχόμενους κινδύνους. Για παράδειγμα μπορείτε να ενημερώσετε το παιδί για τους κινδύνους που ελλοχεύουν κάπως έτσι: «Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν προβλήματα και αυτός τους κάνει να επιθυμούν να αγγίξουν τα παιδιά εκεί που δεν πρέπει. Ακόμη και αυτοί που φαίνονται καλοί, μπορούν να μας κάνουν κακό. Το σώμα είναι δικό σου, κανένας, ακόμη και κάποιος γνωστός-κοντινός σου μεγάλος δεν έχει το δικαίωμα να αγγίξει τα κρυφά σημεία του σώματός σου, κυρίως αν αυτό σε κάνει να αισθάνεσαι άσχημα.»

• Συγκεκριμένες οδηγίες. Υπάρχουν συγκεκριμένοι, σαφείς κανόνες που πρέπει να γνωρίζει το παιδί έτσι ώστε να δράσει σε περίπτωση που βρεθεί αντιμέτωπο με μία ασυνήθιστη κατάσταση ή σε περίπτωση που νιώσει ότι απειλείται. Κάποιες απλές οδηγίες είναι οι εξής:

1. «Αν κάποιος μεγάλος σου ζητήσει να κρατήσεις ένα μυστικό… πες το μου αμέσως.»
2. «Μην ακολουθήσεις ποτέ έναν άγνωστο ακόμη και αν θελήσει να τον βοηθήσεις»
3. «Δεν είναι αγένεια να πεις όχι.»
4. «Αν βρεθείς μόνος-η, μείνε εκεί όπου υπάρχει κόσμος και αν χρειαστείς βοήθεια μπες σε κάποιο κατάστημα ή φώναξε.»

Δεν είναι εύκολο να έχουμε τα παιδιά μας σε συνεχής παρακολούθηση. Η διαπαιδαγώγηση, η ενημέρωση και οι πρακτικές προφύλαξης αποτελούν την καλύτερη πρόληψη.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Οι γονείς ρωτούν Οι ψυχολόγοι απαντούν», της Anne Bacus.

Ο Γιάννης Ξηντάρας είναι Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος στην Αθήνα,, τ.συνεργ. στο Νοσοκομείο Παίδων “Αγία Σοφία”, μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Εφηβικής Ιατρικής και του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Ψυχοθεραπείας. Απόφοιτος Ε.Κ.Π.Α, επιστημονικός υπεύθυνος στο Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης “Επαφή”.