Μπορεί να νοηθεί ως µία περίοδος έντονων βιολογικών, γνωστικών και ψυχοκοινωνικών αλλαγών που συντελούνται στη ζωή του νεαρού ατόµου και οδηγούν στην ενηλικίωσή του.
Σύµφωνα µε τους μελετητές, η έναρξη της εφηβείας παρατηρείται νωρίτερα, περίπου κατά δύο χρόνια στα κορίτσια σε αντίθεση µε τα αγόρια.
Η έναρξη της εφηβικής ηλικίας γίνεται µε την ήβη, το χρόνο, δηλαδή, που αρχίζει η ωρίµανση των γεννητικών οργάνων. Ο όρος ήβη αναφέρεται στα συγκεκριµένα αποτελέσµατα της ορµονικής δραστηριότητας, στην ψυχολογική διαδικασία της προσαρμογής και στις συγκεκριμένες σωµατικές αλλαγές.
Στα κορίτσια η εφηβεία σηματοδοτείται µε την εµφάνιση της εµµήνου ρύσης, ενώ στα αγόρια µε την πρώτη εκσπερμάτιση.
Στη διάρκεια της ήβης, συμβαίνουν στο άτοµο τεράστιες βιοσωµατικές αλλαγές, από τις οποίες σίγουρα πολύ σηµαντική είναι η ωρίµανση των γεννητικών (σεξουαλικών) αδένων. Ακόµα μεγαλύτερη σηµασία, όµως, έχει το γεγονός, ότι στην ηλικία αυτή λαµβάνει χώρα η ωρίµανση πολλών, ταυτόχρονα, κρίσιµων συναισθηµατικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών του ατόµου, τα οποία είχαν ήδη αρχίσει να αναπτύσσονται από την παιδική ηλικία.

Η περίοδος της εφηβείας θεωρείται ότι καλύπτει ένα χρονικό διάστηµα 7-8 χρόνων.
Η εφηβεία υποδιαιρείται σε τρεις μικρότερες περιόδους, της προεφηβείας (11- 13 ετών), της κυρίως εφηβείας (14- 18 ετών) και της όψιµης εφηβείας ή µετεφηβείας (18- 21 ετών)
Στη φάση αυτή ο έφηβος δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στη γνώμη των "άλλων" για πάρα στη γνώμη των γονιών του. Προτιμάει να περνάει χρόνο με τους συνομηλίκους του παρά με τους γονείς του , παίρνει αποφάσεις και ενεργεί μόνος του χωρίς να ζητάει την άποψη των γονιών του και παρατηρείται έντονα μια αμφισβήτηση αρχικά στον ίδιο του τον εαυτό και στη συνέχεια και στο πρόσωπο των γονιών του.

Τα κυριότερα σημάδια της εφηβείας που αφορούν τις ψυχολογικές αντιδράσεις των εφήβων είναι τα εξής:

• Επιθυµία να να απομονώνεται , κατά διαστήµατα, από το περιβάλλον του και τις πιθανές αγχογόνες καταστάσεις που του προκαλεί.
• Ανία
Ο έφηβος νιώθει πλήξη και αδιαφορία για τις δραστηριότητες που πρίν απολάμβανε.
• Νευρικότητα- Ανησυχία
• Αποστροφή από την εργασία
Οι σχολικές υποχρεώσεις και οι γενικότερες υποχρεώσεις δεν φαίνεται να είναι πρώτη προτεραιότητα του.
• Έλλειψη συντονισμού στις κινήσεις.
• Αυξηµένη Ευσυγκινησία
• Έντονα εχθρικές και επιθετικές συµπεριφορές προς τους άλλους

• Αντιδραστική Εχθρική Στάση απέναντι στο Άλλο Φύλο

• Εναντίωση προς κάθε μορφής εξουσίας
• Υπεραπασχόληση με θέματα του σεξ.
• Υπέρμετρη αιδημοσύνη
• Έλλειψη αυτοπεποίθησης
• Ονειροπόληση

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς στην παρούσα αναπτυξιακή φάση?

Αρχικά πρέπει να καταλάβετε ότι η εφηβεία είναι ένα στάδιο ανάπτυξης και ότι θα περάσει οπότε δείξτε υπομονή και ενσυναίσθηση!
Στη συνέχεια δείξτε πραγματικό ενδιαφέρον για τις ανάγκες του έφηβου παιδιού σας στην παρούσα φάση. Μια καλή κουβέντα ,μια ευκαιρία για να περάσετε ποιοτικό χρόνο με το παιδί σας και να προωθήσετε την επικοινωνία μαζί του ώστε να σας ανοιχτεί και να εκφράσει τις σκέψεις του.
Να είστε εκεί για το παιδί και του δίνετε την αγάπη σας απλόχερα και χωρίς συμβιβασμούς, η αγάπη σας δεν διακυβεύεται ποτέ ,είναι δεδομένη!!!
Να είστε καλοί ακροατές, να ακούτε με προσοχή τους προβληματισμούς και να υποστηρίζετε με κάθε τρόπο το έφηβο παιδί σας!
Μιλήστε ξεκάθαρα στο παιδί σας για την σεξουαλική συμπεριφορά(αν δεν το έχετε κάνει μέχρι τώρα) καθώς και για τους κινδύνους της!
Φυσικά δεν ξεχνάμε ότι στα παιδιά χρειάζονται τα όρια και στην παρούσα φάση τα έχουν ανάγκη οι έφηβοι για να είναι ασφαλείς σε όλα τα επίπεδα. Ούτε η συνεχείς απαγορεύσεις κάνουν καλό ούτε και οι άνευ προϋποθέσεις παροχές και οι χωρίς όρια ελευθερίες κάνουν καλό στους εφήβους.
Οι έφηβοι χρειάζονται καθοδήγηση με αγάπη αλλά και με σεβασμό της προσωπικότητάς τους
Αφήστε τα παιδιά να πάρουν πρωτοβουλίες και να αναλάβουν ευθύνες ,ώστε να αναπτύξουν από νωρίς το αίσθημα της αυτονομίας και της υπευθυνότητας .
Επειδή σε αυτή τη φάση οι έφηβοι και λόγω ορμονών είναι αρκετά ευάλωτοι συναισθηματικά, καλό είναι οι γονείς να μην κατακρίνουν το παιδί και να μην χρησιμοποιούν χαρακτηρισμούς οι οποίοι θίγουν την προσωπικότητα του παιδιού και κυρίως σε περιπτώσεις καβγάδων μέσα στο σπίτι.
Είναι σημαντικό, όσο το δυνατόν γίνεται να υπάρχει ένα ήρεμο κλίμα στο σπίτι χωρίς εντάσεις και αρνητική διάθεση.
Να είστε σταθεροί στις ηθικές σας απαιτήσεις καθώς και συνεπείς στις κυρώσεις σας.
Να προωθείτε την οικογενειακή συλλογικότητα και να βρίσκετε ευκαιρίες να κάνετε όλα τα μέλη της οικογενείας μαζί από κοινού πράγματα και δραστηριότητες.

Το πιο σημαντικό όμως απ' όλα αυτά είναι να υπάρχει μια σχέση αγάπης και εμπιστοσύνης και να νιώθουν ότι είστε εκεί για να τα στηρίξετε!!

Για το Sugar Mama,
Βέρα Δημακάκου
Ψυχολόγος-Ειδική Παιδαγωγός