Η τάση του εφήβου για επιθετική συμπεριφορά, είναι φυσιολογική και αναγκαία, καθώς συνδέεται με την αίσθηση ανεξαρτησίας, επάρκειας και ικανότητας που ο έφηβος πασχίζει να αποκτήσει. Μέσα από την επιθετικότητα ο έφηβος θέλει να διασφαλίσει τα όρια του, να αντιμετωπίσει τα αναπτυξιακά του άγχη, να εκφράσει τον νέο του εαυτό.

Η διαχείριση της επιθετικότητας προβληματίζει τους γονείς. Οι τρόποι με τους οποίους οι γονείς θα διαχειριστούν την επιθετικότητα των έφηβων παιδιών τους είναι καθοριστικοί για το αν τα πράγματα θα εξελιχθούν σε πεδίο σύγκρουσης, μίσους, απόρριψης, τιμωρίας ή αποδοχής, αγάπης, επικοινωνίας, ισορροπίας.

Συνήθως η επιθετικότητα προκαλεί επιθετικότητα, κι αυτή είναι μια από τις πιο συνηθισμένες αντιδράσεις των γονιών στις επιθετικές εκρήξεις του εφήβου. Καθώς η επιθετικότητα του εφήβου στρέφεται ευθέως ενάντια στον γονιό, η αυθόρμητη άμυνα του τελευταίου είναι η επίθεση, από τη στιγμή που αισθάνεται την αμφισβήτηση από το ίδιο του το παιδί! Η έντονη κριτική του εφήβου για τη συμπεριφορά του γονιού του, την προσφορά του, τα πιστεύω του, ενεργοποιούν άγχος «απόρριψης του εαυτού» στον ίδιο τον γονιό. Στην περίπτωση δε που για προσωπικούς λόγους ο γονιός αισθάνεται ευάλωτος, η πιο εύκολη απάντηση στην συμπεριφορά του εφήβου είναι η επιθετικότητα. Φαίνεται όμως ότι δεν είναι πάντα και η καταλληλότερη προσέγγιση. Οι γονείς οπωσδήποτε είναι άνθρωποι και άρα έχουν τις αδυναμίες και τις ευαισθησίες τους, αλλά και τα καθημερινά τους προβλήματα. Κι η διαχείριση της επιθετικότητας του εφήβου δεν είναι εύκολη δοκιμασία!

Η κυρία Καλαντζοπούλου τονίζει στο efiveia.gr ότι σε μια πρώτη προσέγγιση, είναι σημαντικό για τους γονείς να κατανοήσουν ότι οι έφηβοι στη φάση που είναι, έχουν ανάγκη να αμφισβητούν τα πάντα και κυρίως κάθε μορφή εξουσίας! Οπότε όσο και αν τα σχόλια τους να πληγώνουν τον «εγωισμό» τους, καλό είναι να τα λαμβάνουν λιγότερο ως μια προσωπική επίθεση και περισσότερο ως μια προσπάθεια του εφήβου να νιώσει πιο ισχυρός. Στην περίπτωση που περάσουν στον ανταγωνισμό (να δούμε ποιος είναι περισσότερο δυνατός), η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Οι έφηβοι όμως όσο και αν επιθυμούν να αμφισβητήσουν, άλλο τόσο έχουν ανάγκη να αισθάνονται ότι ο γονιός τους είναι όντως δυνατός!

Ο σκοπός λοιπόν δεν είναι απαραίτητα να μη συγκρουστούμε με τον έφηβο. Μέσα όμως από την σύγκρουση είναι σημαντικό να περάσουν τα σωστά μηνύματα και να τεθούν οι σωστές βάσεις για το νέο είδος σχέσης που δημιουργείται ανάμεσα στον έφηβο και τον γονιό του!

Σε ένα δεύτερο λοιπόν επίπεδο, ο σεβασμός προς τον έφηβο – και ως προς αυτό που του συμβαίνει – μπορεί να αποτελέσει μια βάση για την επικοινωνία των δύο πλευρών. Σεβασμός υπό την έννοια ότι «ακούω τι έχει να πει ο έφηβος». Κι ενώ μπορεί να μην συμφωνώ μαζί του, «αντιλαμβάνομαι την αξία που έχει αυτό για τον ίδιο τον έφηβο». Ο σεβασμός δείχνει αγάπη, αποδοχή και δίνει στον έφηβο το μήνυμα ότι είναι μια «σημαντική προσωπικότητα». Ο σεβασμός είναι μέρος της έμπρακτης αγάπης, κάτι που ο έφηβος έχει πολύ ανάγκη!

Τα όρια είναι το επόμενο σημαντικό σημείο στην διαχείριση της επιθετικότητας: ο γονιός καλό είναι να γνωρίζει τα προσωπικά όρια αντοχής τους στην επιθετικότητα και να τα θέτει στον νέο με σταθερότητα. Ο γονιός δεν πρέπει να είναι ούτε θύμα της επιθετικότητας του παιδιού, αλλά ούτε και θύτης! Η οριοθέτηση είναι μια στάση που δίνει πολλαπλά μηνύματα στον έφηβο: ασφάλεια, εμπιστοσύνη, σεβασμό ως προς το γονιό του.

Τα όρια σχετίζονται επίσης και με την επιβολή πειθαρχίας – απαγορεύσεις, ωράρια, τιμωρίες. Χρειάζεται να είναι σταθερά, να δίνονται με αποφασιστικότητα και σιγουριά από τους γονείς και με επιχειρήματα. Έτσι δημιουργείται πάλι ένα ασφαλές πλαίσιο, που ακόμα και η σύγκρουση μπορεί να έχει εποικοδομητικά αποτελέσματα: πιο ουσιαστική σχέση!

Η αυταρχική επιβολή ορίων υπονοεί αδυναμία από την πλευρά των γονιών (αδυναμία να επιβάλλουν την άποψη τους με επιχειρήματα και σεβασμό), κάτι στο οποίο ο έφηβος θα απαντήσει με μεγαλύτερη επιθετικότητα. Στο ίδιο πλαίσιο, η επιβολή «τιμωρίας» μπορεί να λάβει τη μορφή της «λογικής συνέπειας της επιλήψιμης πράξης». Έτσι θα είναι πιο αποτελεσματική όσον αφορά στην αποτροπή της επανάληψής της και την ανάληψη ευθύνης από την πλευρά του εφήβου. Δεν σημαίνει ότι ο έφηβος δεν θα επιτεθεί σε αυτό! Απλά θα γνωρίσει τα όρια του, άρα θα κάνει ένα βήμα προς την ωρίμανση του!

Καταλήγοντας, είναι σημαντικό να έχουμε στο νου μας ότι η επιθετικότητα του εφήβου είναι η φυσική τάση που τον οδηγεί στην εξέλιξη, στο μεγάλωμα! Σκοπός μας δεν είναι να την εντείνουμε αλλά ούτε και να την συνθλίψουμε. Σκοπός είναι να σταθούμε δυνατοί, σταθεροί και με κατανόηση για αυτή την φάση του εφήβου, ενώ παράλληλα θα τον βοηθήσουμε να την ξεπεράσει με περισσότερα «εφόδια».

Και να θυμάστε: οι έφηβοι φοβούνται την επιθετική τους στάση περισσότερο από ότι εσείς! Βοηθήστε τους να τη διαχειριστούν.
η ψυχολόγος Αγγελική Καλαντζοπούλου

Πηγή: efiveia.gr